ÇOCUK VE GENÇLERDE BAĞIMLILIK

Çocuk ve gençler için çağımızın en büyük sorunu, bağımlılık. Ne yazık ki bu bağımlılık bir salgın gibi büyüklere de bulaşmakta. Bağımlılık, birçok alanda görülmekte. Ancak her şeyde olduğu gibi bağımlılığın da bir kaynağı, çıkış noktası var.

Üzülerek söyleyeyim ki bağımlı çocukları bu yola iten daha çok anne ve babaları. Yaşadığımız çağ, anne ve babaları da değiştirmekte her alanda. Teknolojiye tutsak olan anaatalar (ebeveynler), bu tutsaklık nedeniyle çocuklarına gerekli sevgiyi, ilgiyi, özeni göstermiyorlar. Bireyciliğin getirdiği anlayış ve buna uygun yaşam biçimiyle önce “ben” diyor günümüzün anaataları. Kendi rahatından, konforundan, varsa düşkülerinden, zamanından zerre kadar ödün vermek istemiyorlar. Özverili anne ve baba örneği, tarihe karışacak gibi. Bu durum, doğanın kurallarına da aykırı. Doğanın kurallarına uygun olmayan yaşam biçimi, doğa ananın insana verdiği anne ve baba güdülerini de değiştiriyor ne yazık ki. Bunun adına da “modern ve çağdaş yaşam” deniyor.

Bağımlılık, bebeklik döneminde başlıyor anaatalar eliyle. Bebeklere kolayca yemek yedirmek ve onların uslu uslu bir köşede oturmalarını sağlamak amacıyla yürüyemeyen, konuşamayan bebeklerin eline cep telefonu veriliyor. Telefon ekranındaki renk değişimleri, hızlı ekran akışları bebeğin ilgisini çektiğinden kolayca ekran bağımlılığı başlıyor böylece. Yaşamının ilk döneminde doğal yaşamın tüm uyaranlarından, güzelliklerinden, olanaklarından, farklılıklarından soyutlanıyor çocuk. Kısacası, doğal gelişimi hem eğinsel hem de tinsel alanda engelleniyor. O, bu yüzden çıkmaz bir sokağın karanlık ve belirsiz loşluğunda yolunu bulmaya çalışıyor. Yolunu da ekranda arama çaresizliği içindedir çocuk nedense.

Derin, dibi görünmez, yok edici sellerin çevrintilerine; sert yellerin burgaçlarına karşı koyamıyor çocuk, bağımlığı nedeniyle. Bağımlılık, çevrintiler ve burgaçlar gibi içine düşeni yiyip bitirip yok ediyor. Bağımlı çocukların çaresizlikleri açıkça görülmekte. Ne yazık ki anne ve babalar; bu çaresizliği, içten içe yükselen yardım çığlıklarını görmüyorlar. Görenler de görmezden geliyor. Böylece sorun, çözümsüzleşiyor. Çözülemeyen sorun, çığ gibi büyüyor. İyice büyüyüp denetlenmeyen bağımlılık; sorunun büyüklüğünü, çözümsüzlüğünü, çocuklarının uçuruma yuvarlanmakta olduğunu en sonunda fark eden anne ve babalar da onulmaz bir çıkmazın, çaresizliğin içine giriyor. Sorunu çözmek için ayağa kalkılıyor, ancak çocuklarını geri kazanmak iyice zorlaşıyor.

Bağımlılığın bir diğer ayağı yiyecek ve içeceklerle oluşmakta. Yegitlerde (fastfoodlarda) karın doyurma alışkanlığı, önemli bir bağımlılığın temelini atmakta çocuklarda. Ayaküstü yenen bu tür yemekler yüksek oranda doymuş yağ ve şeker içermekte. Üstelik bu yiyeceklerin yanında, içinde çok yüksek oranda şeker bulunan gazlı içecekler içiliyor. Bu da çocuğun insülin dengesini küçük yaşlarda bozuyor. Yağlı ve şekerli yiyecekler, kişiyi erken acıktırıyor. Bu nedenle bu tür beslenme biçimi, kişinin sıkça yemek yemesine neden olmakta. Yegitle beslenme alışkanlığı, geleneksel yemek kültürünü ortadan kaldırmakta. Tencere ya da anne yemekleri dediğimiz bu geleneksel yemeklerin çoğunun adlarını bile bilmiyor çocukların birçoğu. Bu da onları, doğal beslenmekten uzaklaştırmakta hızla.

Sürekli ekran karşısında olan çocuk ve genç, kolayca sanal kumar denen illetin tuzağına düşmekte. Bazı anne ve babalar, çocuğun bir köşeye çekilip elinde telefon ya da bilgisayarla bir köşede sessizce oturmasından mutlu olmakta. Çünkü kendileri de bundan yaralanarak ya televizyonda dizi izlemekte ya da onlar da telefonlarıyla zaman geçirmekteler. Bu yolla çocuklarının bağımlılık tuzağına düşmelerine kendi istekleriyle neden olmaktalar.  Çoğu anne ve babalar ise çocuğunun sanal dünyada kumar oynadığının farkına bile varamıyor uzun süre. Fark ettiğinde de iş işten geçiyor. Böylece çocuk ya da genç, çoktan suça bulaşmış oluyor. Bağımlılığın çocukları sürüklediği en kötü nokta da suç işleme.

Bağımlı kişi, uyuşturucu ya da diğer zararlı maddelere sanal ortamdan kolayca ulaşmakta. Çünkü bu tür maddeleri kullanmak bağımlıların oynadığı oyunlarda ve birçok sanal ortamda övülmekte. Bu maddeleri kullanmanın onlar için bir ayrıcalık, üstünlük, biraz da büyümüş olmanın göstergesi olduğuna inanıyor çocuk ya da genç. Bu nedenle madde bağımlılığı, görünmez ellerce evimizin içine giriyor. Bu durum, çocuk ve gençlerin geleceklerini yok ettiği gibi evlerin de erincini, mutluluğunu, ülküsünü, birliğini çöpe atıyor. Ekran bağımlılığından uyuşturucuya geçen çocuk ve genci, bu alışkanlıktan vazgeçirmek de oldukça zorlaşmakta ne yazık ki.

Bağımlı ve uyuşturucuyla tanışmış çocuk ya da genç, alkollü içkiye de kolayca ulaşmakta sanal ortamda. Bu da onun düştüğü bataklıkta daha çok batmasına yol açmakta. Çünkü onun yaşamını belirleyen gerçek yaşamın kuralları değil, sanal ortamın bilinmez yöntemleri. O, kendini yönetenlerin kim olduğunu bilmiyor. Onu bataklığa iten elleri tanımıyor. O görünmez ve bilinmez eller, çocuk ve gencin sanal bağımlılığı sürdükçe onun üzerindeki egemenliklerini daha çok artırmakta. Böylece o, kendi olmaktan çıkar, bambaşka biri olur. Böylece aileden, okuldan, yakın çevresinden tinsel kopma başlar. Kişideki bağımlılık artıkça aile, okul ve çevresiyle kurduğu gönül köprüsü yıkılır tamamen. Böyle bir durum, onu suç örgütlerine yem eder. Suç örgütleri, tüm değerlerini yitirmiş, sevdikleriyle gönül köprüleri yıkılmış kişileri kullanır kullanabildiğince.

Sevdikleriyle gönül köprüleri yıkılmış, toplumsal değerlerini ve insan olmanın erdemlerini yitirmiş biri kolayca şiddete yönelir. Bağımlılığın sarmalından kurtulamayan çocuk ve genç, akran zorbalığına yönelir ister istemez. Çünkü sanal dünyanın tutsağıdır artık. Gerçek yaşamdan nefret eder bu kişiler. Bu da suçlu çocukları ortaya çıkarır. Akran zorbalığı, kimi zaman yaralanmalara, hatta ölümlere neden olmakta ne yazık ki. Son günlerde Suça Sürüklenen Çocuk (SSÇ) sayısının artışı bundandır. Bağımlılıkla suç arasında bir kıl kadar uzaklık bulunmakta.

Sanal bağımlılık, kişisel olmaktan çıkıp toplumsal bir soruna dönüştü ülkemizde. Ne yazık ki üzülerek söylemeliyim ki çocuk ve gençlerimize bu yolun açılmasına neden olan anneler, babalar, öğretmenler, bu kişilerin yakın çevreleri. Bu da insan olarak hepimizin içini acıtan bir gerçek.

Çocuk ve gençleri bağımlılıktan kurtarmak için ilgili bakanlıklar, okullar, veliler, demokratik kitle örgütleri, odalar, siyasal partiler, sendikalar, kısacası tüm toplum işbirliği yaparak üstlerine düşen bu sosyal sorunun çözümüne katkı yapmalı. Bu konuda çözüm önerileri üretmeliler. Çünkü bağımlılık, tüm toplumu çürüten önemli bir sorun. Oturduğumuz yerden konuşarak değil, sorumluluk alarak ve elimizi taşın altına koyarak bağımlılıkla savaşa katılmalı. Çünkü çocuklar ve gençler hepimizin. Onlar, bizim geleceğimiz değil mi?

                                                       Adil Hacıömeroğlu

                                                       4 Ekim 2025