SENİN GİBİ OLAMAZSAM BENİM GİBİ YAPARIM SENİ

          Ninem, doğru arkadaş seçmemizin önemini sık sık söylerdi bize. Bu konuda öğütler verirdi. Arkadaş seçiminin yaşamımız, geleceğimiz için ne denli önemli olduğunu anlatırdı sık sık. Biz torunları, onun bu uyarılarını can kulağıyla dinlerdik. Onun söylediklerini, uyarılarını kafamızın bir köşesine yazardık. İyi arkadaşların kişiye iyilik getireceğine inanırdı. Arkadaş seçimine, her kişinin özen göstermesini isterdi. Arkadaşın kişinin yaşamında olmazsa olmaz olduğunu da vurgulardı sözlerinin arasında.

Kötü arkadaş seçiminin kişiye zarar vereceğini özellikle söylerdi bizlere. Kötü arkadaşı olan kişinin başının beladan, sıkıntılardan kurtulmayacağını anlatırdı. İyi arkadaşın kişiye iyilik, kötü arkadaşın kötülük getireceğine inanırdı. Yaşamdaki başarılarımızın arkadaş seçimine bağlı olduğunu örnek ve ayrıntılarıyla açıklardı. Biz de dediklerini anlamak için konuyla ilgili sorular sorardık ona. O da sabırla yanıtlardı bizleri.

Kötü arkadaşları anlatmak için: “Senin gibi olamazsam benim gibi yaparım seni.” sözünü sürekli yinelerdi. “Kötü arkadaşınız, sizin gibi olmak ister, ancak olamaz. Çünkü onun bilgisi, yetenekleri senin gibi olmak için yeterli değildir. O da ne yapsın? Senin gibi olamayacağına göre, kendine benzetip kötülük aşılar sana. Seni adım adım kötülük çukuruna çeker. Zamanla kötülük öyle sarıp sarmalar ki seni, akla hayale gelmez suçlara da bulaşırsın, yaşamın zehir olur.” diyerek sözünü, açıklardı.

Topluma, kişilere, insan ilişkilerine, kurduğu yanlış arkadaşlık yüzünden başı beladan kurtulmayanlara baktıkça ninemin sözü gelir usuma. Okula gitmemiş, yeni Türk abecesiyle okuryazar olmayan; ancak yaşadığı olaylardan, deneyimlerden ders çıkarmayı ilke edinmiş biriydi o. Doğa ve toplum gözlemleri olağanüstüydü. Yaşı ilerlemesine karşın hiçbir şeyi unutmazdı. Hangi koşulda olursa olsun olumlu düşünmeyi başarırdı. Onun yaşamında ve düşünüşünde olumsuzluğun, kötülüğün yeri olmazdı. Aslında tam bir olumlu düşünme ustası ve örneğiydi. Bu da onu, zorluklar karşısında pes ettirmiyordu; tersine onlara karşı savaşmasını sağlıyordu.

“Senin gibi olamazsam benim gibi yaparım seni.” sözününün anlamını destekleyen birçok atasözümüz var. Demek ki atalarımızda bu konuya kafa yorup kişileri uyarmışlar. Onlara doğru arkadaş seçiminin insan için ne denli önemli olduğunu vurgulamışlar.

“Kişi refikinden azar.” atasözü, “Kötü arkadaş, kişiyi kötü yola sürükler.” anlamında. Demek ki arkadaş seçimi, insan için çok önemli. Kötü yola sapan, toplumsal kurallara uymayan, yasal sınırları aşan, sorunluluklarını bilmeyen, çevresindekilerle iyi geçinmeyen, insanlara kötülük yapmayı olağan davranışa dönüştüren, emeksiz yemeye çalışan, insanlarla kavga etmeyi beceri sanan, karşısındakine küfür ve hakaret etmeyi üstünlük olarak gören kişiye, halkımız “azgın” der. Çevresinde çok iyi tanınıp bilinen biri, kötü arkadaşlar edindiğinde tanınmaz duruma gelir. Karşımızdaki iyi insan, birden buharlaşıp yok olur sanki. Onun yerine kötü bir kişi çıkar karşımıza. Yani itle yatıp bitle kalkmıştır bu kişi.

Atalarımız: “Adam, adamın şeytanı.” sözünü, boşuna mı söylemiş. Bu sözdeki “adam” sözcüğü, “insan” anlamında kullanılmış. Şeytanı uzaklarda değil; önce kendi içimizde, sonrasında çevremizde aramalı.

Anne ve babalar: “İsin yanına varan is, misin yanına varan mis kokar.” atasözünün anlamını anımsamalı her an. Çocuklarının mis kokması, iyi ve yararlı bir insan olması, kötülüklerden uzak durması için doğru arkadaşlar edinmesi için yol gösterici olmalılar. Bunu derken çocukların arkadaşlarını anne ve babaları seçsin, demek istemiyorum. Çocuklarının kimlerle arkadaş olduğunu izlesinler. Olumsuz bir durum gördüklerinde bu yanlışlığı, doğru bir dille anlatsınlar onlara.

Yanlış arkadaş seçimi yüzünden sayısız çocuk, içinden çıkılmaz bataklığa saplanır. Bunu önlemek için zamanında, baştan önlem alınmalı. Böyle bir durumun yaşanmaması için anne ve babaların çocuklarıyla dostça, açık bir ilişki kumaları gerek. Çocuklarına aşırı baskı yapan, onların hatalarına karşı cezalandırmadan başka bir önlem düşünemeyen ve böylece onların yalan söylemesine yol açan veliler; evlatlarını kendi elleriyle kötü arkadaşların kucağına iter.

Anne ve babalar, öfkeyle kalkıp zararla oturmamalı. Kendilerinin gelecekleri ve yaşamlarının en değerli emanetlerine özen gösterip iyi sahip çıkmalılar. Çocuklar, en değerli varlıklarımız. Onları yararlı, iyilikle dolu insanlar olarak topluma kazandırmak ise hepimizin başlıca görevi.

                                                                  Adil Hacıömeroğlu

                                                                  4 Temmuz 2025