TORPİLE KARŞI ÇIKAN GENEL MÜDÜR

        Hasan Ali Yücel, Atatürk’le yaptığı yurt gezisinden sonra Cumhuriyet kurucularının ilgisini çeker. Zaten gazete ve dergilerdeki yazıları, onu Cumhuriyet aydınları arasında ayrı bir yere oturtur. 1932’de Gazi Eğitim Enstitüsüne müdür olarak atanır. Burada ilerde yazgı birliği yapacağı İsmail Hakkı Tonguç’la birlikte çalışır. Dostlukları gelişir.

        1933’te Ortaöğretim Genel Müdürü olur. Bu görev, onun için bir sınav yeridir. Çünkü siyasetin kirli yüzüyle de karşılaşır bu görevi sırasında. Bu görevdeyken üniversite eğitiminin öncülü olan ortaöğretimi, devrimci yönlendirmeyle değiştirmeyi düşünür. Ortaöğretimin üniversite eğitimi için ne denli önemli olduğunun farkındadır. Bu nedenle ussal, bilimsel ve ulusal bir ortaöğretim düşüncesi kafasında yerleşmiştir. Bu amaçla genel müdürlüğü sırasında Türkiye’de Ortaöğretim adlı kitabını yayımlar. Bu görevde iki yıl kalır.

        Ortaöğretim Genel Müdürüyken Millî Eğitim Bakanı, Yusuf Hikmet Bayur’dur. Bayur, yurtdışında eğitim görmüş bir kişidir. Üniversite’yi, Fransa’da bitirip yurda döndüğünde Anadolu’daki ulusal harekete katıldı. Türlü görevleri yerine getirdi. Salihli Kuvay-ı Milliyesinde düşmana karşı savaşmış bir yurtseverdir. 1920’de Ankara’ya gelip Dışişleri Bakanlığı’ndaki görevine başlar. 1933’te milletvekili seçilince Millî Eğitim Bakanlığı görevine getirilir.

         İnönü’ye karşı dörtlü takriri veren dört kişiden biridir Koralatan. İlerde Demokrat Parti’nin kurucuları arasında yer alacaktır. Refik Bey, bir yakınının işinin görülmesi için Bakan Bayur’dan bir dilekte bulunur. Konu, Ortaöğretim Genel Müdürlüğü ile ilgiliydi. Dilek, Bayur’un bir notuyla Yücel’e bildirilir. Ülkemizin genç, ülkücü bakanı yasalara uygun olmayan bu isteği reddetti. Bakan Bey, ısrar edince Yücel görevinden ayrılma isteğini bildirdi.

        “Arkadaşları, parasal açıdan herhangi bir güvencesi olmaması nedeniyle, istifasını geri alması için araya girdiler. Bu girişimler de yarar getirmedi ve konu büyüdü. Bakanlık’ta Yücel’den yana bir kamuoyu gelişti. Yücel’den vazgeçilmemeliydi. Bunun üzerine Bakan Hikmet Bayur zor durumda kaldı. Sonunda Yücel’den bizzat özür diledi ve Yücel görevine döndü. Bu olay onun ilkeli tutarlı kişiliğinin somut göstergelerinden biridir. (Alev Coşkun, Hasan Ali Yücel, 2. Baskı, Temmuz 2007, sf. 46)”

        Hasan Ali Yücel Genel Müdürlük görevinden sonra, 1 Mart 1935’te 38 yaşındayken İzmir milletvekili seçilir. Bunda torpile karşı direncinin, ilkeli duruşunun, aydın kimliğinin, çalışkanlığının büyük payı var.

        Torpille bir göreve gelme/getirilme devlet yönetiminde çok kötü bir durum. Hak etmeyen kişilerin, hak edenlerin hakkını siyasal güce dayanarak yok etmesi kabul edilir bir şey değil. Ülkemizde birçok sorunun siyasetçilerce kayrılarak hak etmediği görevlere gelenlerin iş bilmezliği yüzünden ortaya çıktığını acı bir biçimde görmekteyiz. Siyasetçiler, bir yakınının rahatı için birçok kişinin, hatta ülkenin zarara uğramasını çoğu zaman vurdumduymazca görev bilmekteler. İşte, devlet kurumlarını yıpratan en önemli sorun da bu.

        İşte, Hasan Ali Yücel, genç yaşta bu siyaset sayrılığına karşı dimdik duran aydın bir kişi. Haktan, haklıdan yana tavır alan bir yürekli adam. Koltuğunu önemsemeyip doğruyu yapmayı ilke edinen bir devlet görevlisi. Ulusuna ve devletine karşı sorumluluğu, yüksek bir yurttaş. Onun özgürce kararlar alması ve uygulaması da hakkaniyetinden gelmekte. Özgür birey midesinden ya da usundan kimseye bağlı olmayan kişidir. Hasan Ali Yücel de özgür bir birey. Görevi sırasında yalnızca vicdanının ve usunun sesini duymuştur.

        Yücel’in doğrunun yanında dimdik, dirençli durması övgüye değer. Bakan Bayur’un hatasını anlayıp Genel Müdür’ünden özür dilemesi ise büyük bir erdem. Bunu, ancak özgüveni tam ve bireysel çıkarları bir yana itmiş bir yönetici yapar. Hatayı anlayıp özür dilemek, bir uygarlık göstergesi. Günümüzde Bayur ve Yücel gibi adamları, devlet yöneticilerini mumla aramaktayız nedense.

 

                                                                       Adil Hacıömeroğlu

                                                                       4 Aralık 2022