ÇOCUĞUNUZUN ZEKİ OLDUĞUNU NASIL ANLARSINIZ?

Her anne ve baba, çocukları daha doğmadan önce birçok şeyi merak etmeye başlar. “Acaba çocuğumuz kime benzeyecek annesine mi, babasına mı? Huyu nasıl olacak? Göz rengi kimden alacak? Çalışkan mı, yoksa tembel mi olacak?” Bu sorular, zaman geçtikçe çoğalır. Ancak anne ve babanın en çok merak ettiği ise çocuklarının zeki olup olmadığıdır.

Her aile, çocuğunun çok zeki olmasını ister. İnsan yeteneklerinin hepsinin çocuğunda toplanmasını düşler. Onun bilim, sanat, kültür, spor alanlarında eşsiz bir insan olmasını içinden geçirir. Peki, zeki bir çocuk nasıl anlaşılır? Zekânın belirtileri nelerdir?

Zeki çocuklar, çok soru sorar? Her konuyu merak eder. İçinde dizginlenemez bir öğrenme isteği vardır. İşte, soru sormasının nedeni de budur. Öğrenmenin en iyi yolu, soru sormak. Soran kişi; bilir, öğrenir, bilgi edinme merakı gittikçe artar. Bu sorular, kimi zaman bıktırıcı olabilir. Anne ve babaların bu soruları geçiştirmesi, onlara doğru yanıtlar vermemesi ya da yanlış yanıtlar vermesi çocuğun öğrenme isteğini giderek azaltır ve onun içe kapanmasına, gereksiz işlerle uğraşmasına yol açar. Zekâ, öğrenme isteğiyle gelişir. Öğrendikçe beynin kapasitesi artar. Atalarımız: “İşleyen demir ışıldar.” sözünü, boşuna mı söylemiş. İşleyen beyin de zaman geçtikçe ışıldar. Bunu da fark etmek çok zor değil.

“Bu niçin böyle? Bu alet ya da makine nasıl çalışıyor? Bunu niye yapıyoruz? Oraya niye gidiyoruz?” gibi sorular sorar. Bu sorular, öğrenme isteğinin açık bir göstergesi. Ayrıca bu tür öğrenmeye yönelik soruları soran çocukların zekâları durağan değil. Sürekli çalışıp soru ve çözümler üreten, merak duygusunu üst düzeye çıkaran bir zekâya sahipler. Düşünen beyin, merak edip soru üretir. Düşünmeyen beyinlere sahip olanlar ise bir yana çekilip sessizce oturur.

Zeki çocuk, evde konan kuralları sorgular. Birçok anne ve baba, onların koyduğu kuralları çocuklarının sorgulamasını başkaldırı ve yaramazlık olarak algılar. Hatta “Bizim koyduğumuz kuralları sorgulamak ya da bunlara karşı çıkmak, senin üstüne vazife mi diye?” düşünerek onları terslerler. Oysa çocuk düşünen, sorgulayan beyniyle kurallarla yaşam arasında neden-sonuç ilişkisi kurmaya çalışmakta. Bu yolla onları, kendi mantığına oturtmak istemekte. Zeki birinin çözümleyici düşünmesi kadar olağan bir şey olamaz. Çocuğumuz, kurallarımızı sorguladı diye onu terslemek onun öğrenmesi, eğitimi ve zekâ gelişimi açısından yapılan büyük yanlış.

Bir evde eğer kurallar konacaksa bu konuda çocuğun düşüncesini de almak gerekir. Bu; çocuğunun özgüven kazanmasını, demokratik davranma alışkanlığı kazanmasını, konan kurallarda karar verici olduğundan onlara uymasını sağlar.

Çocuk, uyması için konan kurallara: “Ama neden…” diye başlayan karşı çıkış tümcelerini kurması, bazıları uyumsuzluk olarak görse de anne ve babalar için sevinilecek bir durum. Çünkü çocuklarının kendine özgü bir düşünce biçimi oluşturduğunun belirtisi bu karşı çıkış. Özgün düşünceler, zeki kişilerde oluşur. Bunun da bir toplum için hiçbir sakıncası yok!

Kimi anne ve babalar, çocukların sorgulayıcılıkları karşısında üzülüp kızar; hatta onu tersler. Giderek çocuğu, saygısızlıkla suçlar. Oysa kuralları sorgulayan çocuk, körü körüne itaat etmek yerine; düşünüyor. Karşı çıkışıyla da düşündüğünü ve bir birey olduğunu gösteriyor. Bunun ne zararı olabilir ki?

Bazı çocuklar, oyuncaklarıyla oynarken kendince kümeler oluşturur onlarla. Büyüklerin dayattığı oyun kuralları yerine kendi özgün kurallarını koyar. Bu onun yaratıcı düşler kurduğunun bir göstergesi, bu da zeka ile olur.. Bir çocuk, kendine özgü oyun kuralları oluşturuyorsa bu, onun zeki olduğunu gösterir. Ayrıca bu durum; çocuğun karşısına çıkan sorunlara çözüm bulma, içinde bulunduğu koşullara seçenek oluşturma yeteneği olduğunu gösterir. Anne ve babaların bu konuyla ilgili yakınmaları çok yersiz bir durum.

Zeki çocukları fark etmek çok kolay. Ancak onların bu yeteneklerini geliştirmek tamamen anne, baba ve öğretmenlerin elinde. Zeki çocukları anlamak, onların bu yeteneğini geliştirmek aslında çok kolay.

Büyükler, çoğu zaman ellerinde nasıl bir hazinenin olduğunu anlayamazlar. Bu nedenle zeki çocukların gelişiminin önünde bilerek ya da bilmeyerek engel olurlar. Bu da hem onların hem de toplumun yararına olmaz. Zeki çocukları, anlamak gerekir. Onları, duygusal ve düşünsel olarak desteklemeli.

                                                                  Adil Hacıömeroğlu

                                                                  7 Şubat 2025