ÜSTEĞMEN MEHMET NAZİF EFENDİ’NİN ŞEHADETİ

Mustafa Kemal Bey, Gelibolu Yarımadası’nda ülkemizi işgal etmeye çalışan emperyalistlere karşı önemli bir direnişin adıdır. İngiliz güçlerine karşı adeta çelikten bir duvar ördü kahraman askerleriyle. Bir türlü istedikleri başarıyı elde edemeyen İngilizler, 6 Ağustos 1915 gecesi Mustafa Kemal’in savunduğu Arıburnu’nun kuzeyindeki Suvla Körfezine çıkarma yaptılar.

İngilizlerin karaya yeni çıkardıkları birlikler ilerlemeye başladı tepelere doğru. Savaş, kuzeye doğru yayılıp genişledi. Böylece Anafartalar cephesi açıldı. Conkbayırı tehlikeye girdi. Atatürk, çocukluk arkadaşı alay komutanı Nuri Conker’i Conkbayırı’nı savunmak için gönderdi. Nuri Bey,  24. Alay ile iyi bir savunma gösterdi düşmana karşı. Bu savunmanın ödülü olarak soyadı yasası çıkınca Atatürk, ona “Conker” soyadını verdi.

Bolayır Kıstağı’nı koruyan iki tümenin İngiliz çıkarmasına karşı yavaşlığı nedeniyle bu birliklerin komutanı Albay Ahmet Fevzi Bey, 8 Ağustos gecesi saat 21.50’de görevinden alınarak yerine Mustafa Kemal atandı. Böylece Atatürk, altı tümenin kumandanı oldu. Bu askeri güce de “Anafartalar Ordu Grubu” adı verildi. Komutayı ele alan Mustafa Kemal, o gece sabaha dek tüm birlikleri gezerek denetledi. 9 Ağustos sabahı düşmana karşı saldırı emrini verdi. Düşman, ele geçirdiği yerlerden atıldı. Kıyıya hapsedildi. Böylece I. Anafartalar Utkusu kazanıldı. Türk ordusunun saldırısı, 10 Ağustos günü de sürdü.

8 Ağustos’ta düşman saldırısına karşı olağanüstü bir direniş gösterdi Türk askeri Conkbayırı’nda. Bu saldırıya, gelecekte Türkiye’nin Atatürk’le birlikte iki mareşalinden biri olacak Fevzi Çakmak’ın kardeşi Üsteğmen Mehmet Nazif de katılmıştı.

8 Ağustos 1915 günü, İngiliz donanması birliklerimizin üstüne ateş yağdırdı. Donanma ateşi kesilir kesilmez düşman karadan saldırıya geçip bir anda Conkbayırı’nın doruğuna ulaşır. 64, Alay Komutanı Yarbay Servet Bey, düşmana karşı saldırıya geçer zaman yitirmeksizin. Bu saldırıyla düşman, bayırın yamaçlarına doğru püskürtülür. Bu saldırı sırasında 25. Alay Komutanı Yarbay Ali Nail Bey, 25. Alay 2. Tabur Komutanı Binbaşı Mehmet Ali Bey şehit olur. Ayrıca 64. Alay 2. Tabur 1. Bölük Komutanı Üsteğmen Mehmet Nazif Efendi doğup büyüdüğü topraklar uğruna kahramanca dövüşerek can verir.

Üsteğmen Mehmet Nazif Efendi, Fevzi Çakmak’ın kardeşi… 64. Alay Komutanı Servet Bey, düşmana karşı saldırı emrini verir vermez bölüğüyle süngü takıp saldırıya geçer. Bu sırada şehit olur. O sırada ağabeyi Fevzi Paşa da V. Kolordu komutanı olarak Çanakkale’de yurdu için çarpışıyordu düşmanla. Kardeşinin şehit olduğunu cephede öğrenir. Mustafa Kemal, 8 Eylül 1915’te arkadaşı Paşa’ya yazdığı mektupla ona üzüntülerini bildirip başsağlığı diler.

“Muhterem Kardeşim Paşa Hazretleri,

23 Temmuz 331 (5 Ağustos 1915) tarihli mektubunuzu dün aldım. Hakk-ı acizânemize gösterilen iltifat ve teveccühlerinize teşekkür ederim.

Mukaddes vatanımızı çiğnemeye çalışan hain düşmana -ancak arkadaşlarımızın yüksek gayreti ve canlarını vermeleri sayesinde- iyi dersler verilmektedir. Vatanı kurtarmak için şerefli kanlarını büyük bir şevkle veren arkadaşlarımın gayretiyle düşmanın gelecekteki her türlü teşebbüsüne mani olunacağına güvenim tamdır.

Ancak bu derecedeki fedakârlık abidesinin gerektirdiği bazı acılara tahammülün zaruri olduğu zatıâlilerince de tasdik edilmiştir. Bu zaruretin mecbur etmesiyle sizi acılara düşüreceği tabii olan biraderinizin şehadeti haberi bendenizi cidden üzmüş ve ağlatmıştır.

Merhum şehit biraderiniz 26.5.331 (8 Ağustos 1915) millet ve memleketin hayat memat noktası olan Conkbayırı’nda düşmana atılan safların önündeydi.

Üzüntünüze bütün saflığım ve kalpten samimiyetimle katılır ve cenab-ı hakka zatıâlilerine ve kederi ailenize iyilik ve sabır ihsan buyurması için yalvarır, sevgi ve dostluğumu arz ederim efendim.

                                       Anafartalar Grubu Komutanı

                                                      M. Kemal

(Atatürk’ün Bütün Eserleri, Cilt: 1, Kaynak Yayınları, Birinci Basım: Ekim 1998, s.268)”

Atatürk’ün Mehmet Nazif Efendi’nin şehadeti karşısında Fevzi Paşa’ya yazdığı ve içtenlikle duyduğu acıyı anlattığı yukarıdaki mektup tarihsel anlamda çok önemli. Cumhuriyet kurucuları, memleket evlatlarının cephelere koşup şehit olduğu bir dönemin acılarıyla kavrularak yurdu kurtardılar. Bu nedenle kurtarılan yurdun bir daha felaket günlerine dönmemesi için yeni kurulan devletin temellerini sağlam attılar. Bunun da adı “cumhuriyet” oldu.

Üsteğmen Mehmet Nafiz Efendi, Çanakkale savunmasında ülkesi için canını kahramanca vererek şehitlerimiz arasındaki onurlu yerini aldı. Onlara ne denli minnet borçlu olduğumuz anlatılamaz. Bir gün şehitlerimizin ve yurdumuzu yeniden var edenlerin adlarını unuttuğumuzda, onlara karşı saygımızı azalttığımızda kötü durumları yeniden yaşayacağımız kesin. Bu nedenle yurdumuzu korumak için Mehmet Nafiz Efendilerin özverili kahramanlıklarını her an usumuzdan çıkarmamalıyız. Mehmet Nazif Efendi’yi şehadetinin 110. yılında saygı ve minnetle anıyorum.

                                               Adil Hacıömeroğlu

                                               8 Ağustos 2025