EKRANLARIN YOK ETTİĞİ UYKU

Salgın, aman vermeden sürüyor. İnsanlar evlerinde tutsak… Kitap okuma alışkanlığı ve düşküleri olmayan büyükler televizyonun karşısından ayrılmıyorlar gün boyunca. Hem de çoğunun elinde telefonları… Bir yandan televizyon izlerken diğer yandan da sosyal medyada yitip gitmekteler.

Okullar kapalı… Dersler internetten işleniyor. Çocuk ve gençler, evlerinde dört duvar arasında… Dersler ekranda… Dersler bitince telefon ve bilgisayarlar ellere alınıyor.

Çocuk ve gençlerin dışarıya üç saatlik çıkma hakları var. Çoğu dışarı bile çıkmıyor. Çıksalar ne yapacaklar? Oturup söyleşecekleri yer yok! Spor, sanat ve ekinsel etkinliklerin topluca yapılacağı yerler kapalı.

Büyük olsun küçük olsun herkes sabahtan akşama dek ekran başında. Ekran birlikteliği çoğu zaman gece yarılarına dek sürmekte. Öğünler birbirine karışmış durumda. Neredeyse tüm aile üyelerinin evde bulunduğu bir dönemde herkesin oturduğu sofralar yok! Ekran bağımlılığı yüzünden sofralara oturulamıyor. Bu nedenle ayaküstü yenecek bir şeyler atıştırılıyor çabucak. Çoğu zaman ağızdaki lokmaları bile çiğneyecek zaman bulunamıyor. Lokmalar bütün olarak yutulmakta neredeyse. Özellikle çocuklar yedikleri yemeklerin ne olduğunu bile bilmemekteler. Damak tadı hak getire…

Öğünlerin karışmasıyla devreye atıştırmalıklar girmekte. Bunlar genellikle şeker, yağ ve un içerikli… Kuruyemişler başköşede… Devinim yok denecek kadar az… Dört duvar arasında ne kadar olursa o kadar… Bu nedenle büyükler de küçükler de şişmanlamaktalar. Devinimsizlik, yanlış beslenme insanlarda birtakım sağlık sorunları ortaya çıkarmakta.

Ekran bağımlılığının ortaya çıkardığı en önemli sorunlardan biri, uykusuzluk… Sürekli evde kalan ve ekranlara tutsak olan kişinin zaman kavramı yok oluyor. Zamanın sınırlarının belirsizleşmesiyle uyku düzeni bozulmakta. Ekran bağımlılığı uykuyu kaçırmakta. Kişi, ekran bağımlılığını tüm gereksinmelerinin önüne koymakta. Bu nedenle de çoğu zaman da yaşamsal gereksinmeler bile unutulmakta. Uyku sürelerinin kısalması, ileride sağaltımı zor sayrılıklara neden olabilir. Zamanında uyumamak yüzünden kişilerde sinirlilik, uyumsuzluk, içe kapanma gibi davranışlar ortaya çıkmakta. 

Ekran bağımlılığı; zamanı yönetmeyi, onu verimli kullanmayı engellemekte. Gece ile gündüzün ayrımını fark etmiyor bu kişiler. Güneşin doğması ve batması, havanın yağışlı ya da güneşli olması onlar için bir anlam ifade etmiyor bile. 

Ekran bağımlılığının yok ettiği uykuyu nasıl geri alacağız? Doğal bir yaşam düzenine nasıl kavuşacağız? Ekrana sürekli bakan gözlerimizi, doğaya bakmaya nasıl odaklayacağız? Ekrandan başka bir şey görmeyen gözlere yaşadığı çevredeki insanları, olayları, olguları, canlıları nasıl algılatacağız?

Ekran bağımlılığını yok etmenin en önemli yolu, kitap okumadır. Bu nedenle toplumsal bir seferberlikle kitap okumayı insanlarımız arasında yaygınlaştırmak zorundayız. Sağlıklı bir topluma giden yol, kitaplarla döşenmeli.

                                                                       4 Ocak 2021