SAĞLIKSIZ BESLENEN ÇOCUKLAR VE GENÇLER

Geçenlerde İstiklal Caddesinde bir işim vardı. Acıkmıştım biraz. Karnımı doyurmak için fırsat buldukça uğradığım Asmalımescit’te Oteller Sokağında bulunan Karadeniz Pide Salonuna gittim. Adının pide salonu olduğuna bakmayın bu aşevinin. Olağanüstü lezzetteki Karadeniz pidelerini yaptığı gibi Türk mutfağının bin bir tadıyla pişirilmiş sulu yemekler de 24 saat acıkanların hizmetinde.

Şimşek aşevine hem tencere yemekleriyle açlığımı yatıştırmaya hem de bu güzel yerin sahibi dostum Mustafa Şimşek’le söyleşmeye giderim. Sayın Şimşek, yerinde duramayan bir Çayelili. Aşevinin her işine koşar. Yeri gelir yemek pişirmek için aşlığa gider. Bir bakarsınız garsonluk, tezgâh başında yemek servisi yapar. Haftada birkaç kez pazardan pazara koşturur. Müşterilerine sunacağı yemeklerin sebzelerini kendi elleriyle seçer. Aşevindeki yoğurdu, Beykoz’daki bahçesinde beslediği ineğin sütüyle yapar. Müşterilerini, kendi ailesinden ayırmaz, onları velinimet bilir. Kendi yemediğini, müşterisine de yedirmez. Bu yönüyle örnektir çoğu kişiye. Sabahın erken saatlerinde işyerine gelir. Akşam ne zaman gideceği belli değil. Eve gitmeden önce gece için yemekleri pişirir çoğu zaman. Böylece gece çalışanların işini kolaylaştırır.

Mustafa Bey, yetmişini çoktan deviren, çok sayıda torun sahibi bir dede. Yaşıtlarına göre genç görünür. Onun gençliği, çalışmaya doyamamasından...

Aşevine girdim. Yiyeceğim yemekleri söyledim. Birden karşımda onu gördüm gülen yüzüyle bana doğru geliyordu. Masaya yaklaşıp selam verdi. Selam verilince oturarak alınmaz. Kalktım yerimden, sevgi ve özlemle tokalaştık. Beni gördüğünde en yakınını görmüş gibi mutlu oluyor. Ben de aynı mutluluğu duyumsuyorum yüreğimde. Oturduk karşılıklı. Hem yiyorum hem de onunla söyleşiyorum. Yeşil gözleri parlıyor konuştukça, mutluluğuna diyecek yok! Ben de çok mutluyum. Yemeğim bitmesin istiyorum.

Yemeğim bitti. Kalkıp kendi eliyle çay doldurup getirdi ikimizi de. Eee, çay olunca söyleşi koyulaşmaz mı? Söyleştikçe söyleştik, çaylar birbirini izledi. Ona: “Çocuklar ve gençler, sizin yemeklerinizin tadını bilmiyorlar. Onlar hep ayaküstü, hazır, paketli, işlenmiş, kuru yiyecekler yiyorlar. Hamur işi, kızartma yiyenler çok… Tencere yemeklerinin çoğunun adını bile sorsan bilmezler.” dedim. “Yirmi otuz yıl sonra sizin gibi esnaf aşevleri ortadan kalkar.” diyerek sürdürdüm sözlerimi. Güldü. “Evet!” dedi. “Yeni kuşak, sulu yemekleri tatmıyor bile.” diyerek benim düşüncemi destekledi. Zaten geçmiş yıllara bakıldığında müşteri sayısı eskisi kadar çok değil. Bu azalmanın nedenleri arasında ekonomik bunalım da etkili.

Mahallemde bir tanıdığım, talihsiz bir kazayla ayağını sakatladı, zor yürüyor. Bir sabah baktım topallayarak yakınımızdaki fırından ekmek almaya gidiyor. Günaydınlaştık. Evde ise üniversitede okuyan oğlu var, taşı sıksa suyunu çıkaracak türden. Sordum: “Oğlunuz niye ekmek almaya gitmedi.” diye. O: “Benim fırına gitmemi istemiyor. Kaç ekmek gerekliyse söyle, internetten alayım, sen de yorulma, ben de yorulmayayım; diyor bana.” diye yanıtladı beni. Evle fırın arası en çok iki yüz metre… Ekmek almaya bile gidemeyen gençler var evlerimizde. Neredeyse yirmi dört saat oturmaktalar hazır yiyeceklerle beslenerek ve telefonda oyun oynayarak. Bu gençler, giderek devinimlerini yitirmekte. Sosyalleşmeleri azalmakta. Yedikleri, onları şişmanlatıyor giderek. Sağlıksız, tekdüze beslenmekteler. Anne, nine yemeklerini ağızlarına bile yaklaştırmıyor çoğu.

Bazı çocuk ve gençler, odalarına çekilip saatlerce telefonla oynuyorlar. Acıktıklarında annelerine telefon ederek: “Anne, bana bir katıklı yapıp getirir misin?” diyorlar. Annesi karşı çıkıp: “Bak yavrum sofra hazır, baban gelmek üzere. Sen de gel, birlikte yiyelim ağız tadıyla.” önerisinde bulunuyor. Öneride bulunuyor bulunmasına da kabul eden kim? Çocuk bu öneriyi kabul etmiyor. Israrla odasına katıklı istiyor bolca ekmeli.

Toplumumuzun beslenme düzeni hızla değişiyor. Günümüz anne ve babalarının çoğu, geleneksel yemeklerimizi pişirmeyi bilmiyor. İş yaşamlarının gerilimi ve ulaşım zorlukları onları çok yoruyor. Ayrıca hazır yemek tüketmek onların işine gelmekte.

Çocuk ve gençleri, yemek seçimi konusunda en çok etkileyen akcam, sosyal medya ve internetteki tanıtılar. Bu tanıtılarda önerilen yemeklere yönelmekte onlar. Bu tanıtılardaki yemekler, kolay hazırlanan ve taşınırken akmayan türden. Bu nedenle bu yemeklerin yağ ve şeker içerikleri çok fazla. Bunlara sanayi yiyeceği demek, yerinde olur sanırım. İşlenmiş besinler, devinimsiz çocuk ve gençleri oldukça şişmanlatmakta.  Genç yaşta türlü sayrılıklar edinmekteler. Çocuk ve gençlerin çoğu, sağaltımcıların yolunu tutuyorlar. Sağlıklı kuşaklar yetiştirmek için geleneksel ev yemeklerine dönmeli. Bu hem kişisel hem de toplumsal yaşamımız için çok gerekli.

Sofra ekinimiz gittikçe yitmekte. Dört kişinin yaşadığı bir evde anne, baba ve çocuklar aynı sofrada bir akşam yemeği bile yiyemiyorlar. Bu, sosyal açıdan büyük eksiklikler yaratmakta. Sofra yalnızca karın doyurmak için kurulmaz. Orada ev halkı deyip güler, söyleşir. Sorunlar tartışılır, çözümler bulunur. Orası aynı zamanda tinsel sağaltım yeri. Sofrada ev, aile olunur. Orası evcek dayanışma, yardımlaşma, birlikte olma, duygudaşlık, düşündeşlik, sevgi lokmalarının yendiği, saygı yudumlarının içildiği yer. Sofra olmadan ocaklar tütmez. Ocağı tütmeyen ev olur mu hiç?

                                                                  Adil Hacıömeroğlu

                                                                  5 Temmuz 2025