MÜREFTE’DE İPEKBÖCEKÇİLİĞİ

Günümüzde pek bilinmese de Mürefte, bir zamanlar ipek üretiminin önemli merkezlerinden biriydi. Zamanın bucak merkezi olan bu güzel beldenin hem merkezinde hem de çevre köylerinde ipekböceği yetiştirilmesi için çok sayıda dut ağacı vardı.

Dutun meyvesi insanlara güç ve erke verirken yaprakları da ipekböceklerine can vermekteydi. Atalarımız: “Sabırla koruk helva olur, dut yaprağı atlas.” sözünü sanki Mürefte için söylemiş. Verimli topraklarında yetişen üzümler önce koruk olur. Koruk yenmez. Çok ekşidir. Sabredip beklediğimizde koruklar olgunlaşıp lezzetli üzümlere dönüşür. O üzümlerden pekmez yapılır. Eskiden şeker sanayi gelişmediğinden helva pekmezle tatlandırılırdı.

İpekböcekleri, dut yaprağını yiyerek beslenip büyür. Sonrasında ipek salgılar. Bu ipekler, iplik yapılır. İpliklerden de dünyanın en değerli kumaşı atlas ortaya çıkar. Helvanın yapımı da ipeğin ortaya çıkması için de sabır gerekli. İşte, Mürefteli üretici, helvaya ve atlasa sabırla kavuşmakta.

Mürefte, Çınarlı, Gaziköy, Hoşköy, Tepeköy, Uçmakdere ve diğer bazı köylerde ipekböcekçiliği yaygındı. Zamanla dut ağaçları kesildi. Dut olmayınca ipekböcekçiliği de olmuyor.

İpekböceği kozaları, Mürefte’de bulunan kozhanelerde işlenip Bursa’ya gönderiliyordu. Şu anda şarap üretiminde neredeyse yüz yılı doldurmuş Kutman ailesinin Mürefte’de kozhaneleri vardı. Bu kozhane hala ayakta. Bulunduğu yerin adı da Kozhane Sokağı. Bu kozhanenin müzeye dönüştürülmesi en büyük dileğimiz. Kutmanların kozhanesinin dışında kozhaneler varsa bunlar da araştırılıp ortaya çıkarılmalı. Ülkemizin birçok yerinde bu tür tarihsel değere sahip üretim alanlarının amaç dışı kullanıldığına zaman zaman tanık olmaktayız.

İpekböcekçiliğinin yanı sıra kilim ve kebe dokumacılığı da yapılmaktaydı Mürefte’de. Belde ve çevresi, özellikle kıyıdan uzak köyler koyun ve keçi yetiştiriciliğinin çokça yapıldığı yerlerdi. İlkbaharda kırkılan koyun yünlerinden çıkan yapağıların yanı sıra keçilerin kıllarıyla kilim ve kebe üretimi yapılırdı burada. 1920’li yıllarda Mürefte’de yirmi beş tane kilim ve kebe dolabı bulunmaktaydı. Ne yazık ki alın teri, göz nuruna dayalı bu üretim alanı da yok oldu birçok şey gibi. Yerel yönetimler ve Halk Eğitimi Merkezi bu ata sanatını yeniden canlandırmalı.

Mürefte, çok yönlü bir üretim alanıydı eskiden. Zeytin, üzüm, tuğla, kiremit, ipekböcekçiliğinin yanı sıra önemli sayılabilecek tahıl üretimi de söz konusuydu. 1920’li yıllarda beldede dört tane un fabrikası bulunmaktaydı. Ayrıca elli su, on tane de yel değirmeni yurttaşların un gereksinmesini karşılamaktaydı.

Beldede tekne yapımı çok önemliydi. Çünkü önemli bir üretim merkezi olan Mürefte’nin ürünleri 1920’li yıllarda daha çok denizyoluyla yapılmaktaydı. Bu nedenle teknelere gereksinim vardı ulaşım için. Ayrıca üretilen tekneler farklı yerlerdeki alıcılara da satılmaktaydı. Bu yıllarda “çektirme” adı verilen ağaç teknelerden yılda dört tane denize indiriliyordu. Tekneler, 180 tonluktu.

Mürefte’deki hem tarım hem de sanayi üretiminin gelişmiş olması, sosyal yaşamı etkilemekteydi. Sosyal yaşam, ileri düzeydeydi. Bunun en önemli belirtisi ise 1923’te Mürefte Gençler Birliği Spor Kulübünün kurulması. Özellikle futbolun ilk zamanlarda sanayi merkezlerinde yaygınlaştığını düşünürsek beldenin üretim biçimi hakkında bilgi sahibi oluruz.

Mürefte gibi bir üretim üssünün büyükşehir yasası uyarınca mahalle yapılması kabul edilemez. Böylesine bir üretim merkezinin yönetsel olarak hak ettiği düzeyde olması gerekir. Hükümetin ve yerel yönetimlerin burada üretimin geliştirilmesi için planlı çalışmalar yapması gerekir. Yoksa zeytin bahçelerini yok ederek yapılan yazlık evlerle bir yerin gelişmesi, ülke üretimine katkı yapması olanaksız.

                                                         Adil Hacıömeroğlu

                                                         29 Temmuz 2024