HALLER YASASI DEĞİŞTİRİLSİN

 

Birçok yurttaşımız aynı gözlemi yapıp dile getirmekte. “Sebze ve meyve ederleri marketlerde de pazarlarda da neredeyse aynı. Kimi zaman pazar ederleri, marketleri de geçmekte.” Oysa eskiden pazarlar, dar gelirli yurttaşın can simidiydi. Hem türlü seçenek sunma hem de ederler bakımından tüketiciyi çekim merkezleriydi pazarlar. Peki, neden artık pazarların eski çekiciliği yok?

Günümüzde marketler de pazarcılar da sebze ve meyveyi, toptancı halinden almaktalar. Kuru gıdalar da toptancılardan getirilmekte. Marketin de pazarcının da satış ederleri toptancı halinden belirlenmekte aslında. Toptancıdan alınan ürünün üzerine belli bir kâr konarak tüketiciye ulaştırılmakta. Bu nedenle de satılan ürünler nerede satılırsa satılsın üç aşağı beş yukarı ederleri aynı olmakta.

Eskiden pazarlarda kamyonlar görürdük. Ülkemizin farklı yerlerinden gelirlerdi. Geldikleri yerlerde yetişen ürünlerle dolu olurdu bunlar. Bu kamyonlar, üreticiden aldıkları ürünleri pazarlarda satarlardı. Bazı kamyoncular zaten üreticiydi. Bu araçlar sabahleyin erkenden satışa başlardı. Önlerinde büyük kalabalıklar oluşurdu. Çoğu kamyonda birkaç tür ürün olurdu. Üreticiden doğrudan gelen bu ürünlerle yurttaş filesini doldururdu uygun bir ederle.

Haller yasasının değişmesiyle kamyoncuları pazarlarda göremez olduk. Bu nedenle üretici hallere çaresizce, zorunlu olarak ürününü satmak zorunda kaldı. Bu durum, aslında üreticinin ürününün pazara ulaşmasını toptancılar eliyle tekelleştirdi. Bu tekelleşmenin önlenmesi gerek. Tekelleşmenin olduğu yerde, üretici de tüketici de mutlu olmaz.

Sebze ve meyve halleriyle ilgili yasa değişmeli. Üreticiyi de tüketiciyi de koruyan yeni bir yasa yapılmalı. Ayrıca yerel yönetimler, üreticinin ürünlerini satması için kentlerde yerler belirlemeli. Çoğu pazar yeri haftada bir gün kullanılmakta. Sokaklarda olmayan Pazar yerleri bazı günler üreticilere ayrılabilir. Ayrıca sokaklarda kurulan mahalle pazarlarının ulaşımı, güvenliği etkilemeyecek uygun yerlerinde üreticiler için yerler belirlenebilir.

Yeniden pazar yerlerinde üreticilerin kamyonlarını görmek istiyoruz yurdun dört bir yanından gelen. Böylece tüketicinin güvenle alışveriş yapmaları sağlanır. Üretici, ürününü gerçek değeriyle satar ve emeği çarçur olmaz. Tüketici de aracıları varsıllaştırmadan, kazık yemeden gereksinimini sağlar. Bunu yapmak o kadar zor mu?

                                                       Adil Hacıömeroğlu

                                                       19 Şubat 2022