OF DİRENİŞİ VE KURTULUŞ

Birinci Dünya Savaşı birçok cephede tüm şiddetiyle sürerken 1916 başında Ruslar, Doğu Karadeniz Bölgesini işgale başladılar. Rusları bu işgal sırasında en çok zorlayan yer, Trabzon’un Of ilçesi oldu. İşgalciler, Of topraklarına saldırmaya başladıklarında halk tarafından büyük bir direniş başladı. Bu direnişin ana gövdesini yetersiz sayıda olan askeri birlikler oluşturmaktaydı.

Of halkının yetersiz olanaklarla ellerine ne geçirdilerse topraklarını savunmaya koşması övgüye değer. Aslında Kurtuluş Savaşı’mızın ilk halk direnişidir bu.

         Doğu Karadeniz Bölgesini savunmakla görevli cephe komutanı Fevzi Çakmak’tı. Of ve çevresindeki birlikleri de Avni Paşa yönetmekteydi.

         “Of’un doğusunda bir savunma hattı oluşturularak, Rus ilerleyişinin durdurulması ile büyük bir bölümü ailelerini göç ettirmek telaşı içinde köylere dağılmış bulunan gönüllüler tekrar cephede toplanmaya başlamıştı. Gönüllülerin bazıları kendi derme çatma tüfekleri ile gelmişti fakat çoğu silahsızdı. Avni Paşa silahsız olan gönüllüleri: Çanakkale’den birlikler yola çıkmış geliyor. Onlar yetişene kadar Rusları burada durdurun. O zaman size silah ve cephane dağıtacağım. Bu silahları isterseniz köylerinize bile götüreceksiniz, diyerek cephede tutmaya çalışıyordu. (Mehmet Bilgin, Rus İşgalinde Trabzon Direnişi, Serander Yayınları, 2. Baskı, Ocak 2014, s. 36)” Oflular, öncelikle işgal olasılığına karşı kadın, çocuk ve yaşuluların batıya doğru göç etmelerini sağladılar. Bundan sonra cepheye koşup savunmaya geçtiler. Avni Paşa’nın sözleri ise bir çaresizliğin göstergesi.

         “Askeri bakımdan yetersiz olan Avni Paşa’nın durumu 3. Mıntıka Komutanı olarak cepheden sorumlu olan Fevzi Paşa’yı endişelendirmiş. Çoruh Cephesi Kumandanı Deli Halit Bey’i Sahil Cephesi’ni düzenlemek ve takviye gönderilen birlikler bölgeye varıncaya kadar cepheyi tutmak üzere bölgeye göndermişti.

         Baltacı Deresi boyunca çatışmalar, İyidere’nin denize döküldüğü yerin batısında, Kelali Tepelerindeki Türk ileri karakollarının, Ruslara taarruz ve oyalama çatışmaları şeklinde başlamıştı. Rus donanmasının bu bölgeyi denizden bombalaması üzerine buradaki kuvvetler, Baltacı Deresi boyunca uzanan ana savunma mevzilerine çekildi. Baltacı Deresi boyunca uzanan Türk savunmasının merkezini, Cos Dağı teşkil ediyordu. 26 Mart’tan itibaren 19. Türkistan Alayı’nın Cos Dağı’na 3 gün süren taarruzunda, alaya önemli ölçüde zayiat verdirilmişti. (Aynı yapıt, s. 37)” Of direnişi, bu saldırıyla kırıldı. Savunma hattı önce Solaklı Deresi’ne taşındı. Sonrasında Sürmene’de direniş sürdü. Rusların karargâhı köyümüzde (Gülderen) kurulmuştu. Dedelerimizden kalan tarihi ev, Ruslarca yakıldı.

         Dillere destan Of direnişinin ilçede bir anıtının olmaması en büyük üzüntüm. Bu eksikliğin giderilmesi gerek. Bu nedenle Of kaymakamlığı ve belediyesi kolları sıvamalı. Ofluların kahramanlığını anlatan “Direniş Anıtı” tez zamanda yapılmalı.

            Of Direnişi’nin simgelerinden olan Alay Komutanı Hopalı Binbaşı Mamovizade Ali Rıza Bey’in Hopa ve Of’ta bir adının bir caddeye, meydana, spor alanına, sağlık kuruluşuna ya da okula verilmemesi büyük bir eksiklik. (Ali Rıza Bey, Büyük Taarruz sırasında Yunan Başkomutanı Trikopis’i esir alan askerlerimizin bağlı bulundukları birliğin de komutanıdır.)

         1917’de Bolşevik Devrimi’nin olmasıyla Rus işgali gevşedi. İşgalcilerin savaşma isteği azaldı. Ruslar, işgal ettikleri topraklardan çekilmeye başladı. 28 Şubat 1918’de Of, işgalden kurtuldu. Of’un düşman işgalinden kurtuluşunun 106. Yıldönümü kutlu olsun.

                                                                  Adil Hacıömeroğlu

                                                                  28 Şubat 2024