NURİ DEMİRAĞ’IN ÜLKESİNE ADANMIŞLIĞI

Nuri Demirağ, varlığını da yokluğunu da ülkesine adamış koca yürekli, özverili, ülkesine adanmış bir yurtsever… Türlü işlerde kazandığı paraları varsıllaşmak için değil; ülkesini kalkındırmak, doğup büyüdüğü toprakları yaşanır duruma getirmek için harcayan biri. Para; onun için amaç değil, araç. Memleket hayrına iyi işler yapmanın aracı…

Nuri Bey, çocukluğundan beri kendini yetiştirmek için çok uğraştı. Meraklı biriydi. Okuyup araştırma yapmak, öğrenmek onun için sonsuz bir seviydi. Tükenmek bilmeyen bir öğrenme isteği vardı. Onun için boş zaman yoktu. Yaşamının her dakikasını çalışmaya, öğrenmeye adamış bir adamdı.

Demirağ, önce devlet memurluğunda çalışır. Görevi sırasında devletin bir kuruşunu ziyan etmemek için büyük çabalar gösterir. Onun işini iyi yapması, üst yöneticilerin ilgisini çeker. Ödül olarak Beyoğlu Varidat Kalemi Muamelat Memurluğuna terfi eder. Burada büyük sorunlar karşısına çıkar. Sorunlar karşısında devletin, kamu çıkarlarının yanında yer alır.

“Konu Taksim Kışlası’dır. O dönemde bölgenin en muazzam binası olan kışlanın gayet düşük bir fiyat biçilerek, hatta arsa fiyatı bir miktar karşılığı bir Fransız firmasına satılması olayı gündemdedir. Demirağ, bu satışa karşı çıkar ve engellemek için elinden geleni yapar. Herkesin dikkat ve hayretle izlediği mücadelesinde başarısız da olmaz. Satışı önleyemez. Ama kışla, 425 bin lira gibi bir değer bulur. Nuri Demirağ, böylece görevden alınır ve yerine imzaya yetkili bir başkası atanır. Ancak onu bölgeden de uzaklaştırmazlar. (Nuri Demirağ, Hayallerini Uçuran Adam, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, 2. Baskı, 2019, s. 53)” Görüldüğü gibi Nuri Bey, ülkemizin gözbebeği bir mülkün yok pahasına yabancılara satışına karşı çıkıyor. Yabancıların değil, Türkiye’nin kazanmasını istiyor. Devletçiliği, yurtseverliği memuriyetine damga vurmakta.

“Bu arada Darülfünun adına verilen konferansları sürekli izler. Yeni kurulan Maliye Mektebi’nde kendini sürekli yenilemeye çalışır. Vakit buldukça uğradığı mekân ise eğlence merkezleri değil, Umumi Kütüphane’dir. Sonradan hafızasını daima saf ve kuvvetli olmasının kaynağının okuduğu kitaplar olduğunu söyleyecektir. (Aynı yapıt, s. 53)” Demirağ, memuriyeti sırasında bir yandan da Maliye Mektebi’nde eğitimini sürdürür. Arta kalan zamanlarında kütüphanede araştırma, öğrenme peşindedir.

1918’de müfettişi olarak Kurtuluş’taki (Tatavla) Maliye Müdürlüğünü denetlerken işgalcilerin hakaretine uğrar. Bunun üzerine memurluktan ayrılır. Artık kendi kanatlarıyla uçma zamanı gelmiştir. Elindeki tüm birikimi 56 altındır. “Türk Zaferi” adlı sigara kâğıdı üretmeye başlar. İki ay yıldız, ürettiği sigara kâğıdının simgesi olur. Bu zamana dek sigara kâğıdı üretimi yabancıların ve gayrı Müslümlerin elindeydi. Böylece bu alandaki tekelleşmeyi kırar. Anadolu’ya uzanır satışları. Üç yıl içinde seksen dört bin liralık bir birikimi olur.

Nuri Demirağ’ın ilk iş girişiminde markasına “Türk Zaferi” adını vermesi, sanki yaklaşmakta olan Türk Kurtuluş Savaşı’nın büyük utkusunu önceden görmesidir. Bir yandan sigara, sigara kâğıdı üretimini hızla sürdürürken diğer yandan da Maçka Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin de başkanlığını yürüttü. 

7 Mayıs 1925’te Vakıfnamesini yayımlayarak parasını hayırlı işlerde kullanacağını açıklar. Kurtuluş Savaşı bitmiş, Cumhuriyet yönetimi kurulmuştur. Ulusal sanayi desteklenmektedir. Büyük bir kalkınma atılımı başlamıştır Cumhuriyet’le.

Nuri Demirağ, işyerinin duvarlarına çalışma ilkelerini ve amaçlarını içeren yazıların yer aldığı levhalar asar. “Her şahsi servet, Milletin fert elindeki bir emanetidir. Her emanet gibi bunu da suistimal bir cürümdür. (Kötü kullanmak bir cinayettir.) diyecektir birinde. Bir diğerinde milletine olan inancını vurgularken, çalışanlarını da motive eder: İnsan gücünün yarattığı her şeyi Türk de yaratabilir. Bir başka levhada yazılan ise onun vizyonunu da sergiler. Zafer; artık süngünün ucunda değil, tayyarenin kanadındadır. (Aynı yapıt, s. 58)” Artık o, uçak üretmeyi kafasına koymuştur. Bundan sonra kolları sıvar ve yitirecek zamanı da yoktur.

Farklı ülkelere geziler yapar. Bu gezilerdeki amacı yiyip içmek, hoşça zaman geçirmek değil doğal olarak. O, bu gezilerde yanında eş dostu değil, uzmanları götürür.

Nuri Demirağ: “Benim bütün servetim, ben, çocuklarım hep devletin malıyız. (Aynı yapıt, s. 94)” diyerek devletçiliğini, toplumsal ülküsünü, yaşama amacını açıkça ortaya koymakta. Günümüzde kaç varsıl kişi; bu sözü söyleyebilecek özveri, cesaret ve ulusuna adanmışlık duygusuna sahiptir acaba? Bugün de bizim Demirağ gibi ulus ülküsünü, ülke kalkınmasını amaç edinen varsıllara gereksinmemiz var. Ulusun parasını, ulusa harcayan işadamlarını mercekle aramaktayız günümüzde. Kendini ulusuna adamış Nuri Demirağ, özverili bir yaşamı yeğlediğinden büyük adamdır. Çocuklarımıza, gençlerimize örnek olmalı.

                                                                  Adil Hacıömeroğlu

                                                                  1 Şubat 2024