CADDE VE SOKAK ADLARI (Dinlence Yazıları 4)

Şarköy-Mürefte sessiz, doğası her şeye karşın bozulmamış, toprağı bereketli, yazın neredeyse sürekli esen poyrazıyla havası serin, turizmin alt edemediği bir yer. Tarihsel önemi öne çıkarılmalı.

Çanakkale Savaşı sırasında yaralı askerlerimiz için Şarköy’de iki, Mürefte’de bir hastane kuruldu. Bu hastanelerde gönüllü hemşirelik yapan ve yaralı askerlerimizin yaralarını bir anne, bir kız kardeş şefkatiyle saran kadınlarımızı unutmak olanaklı mı? Evindeki bir tas çorbasını askeriyle bölüşen bir halkın kadınları için Şarköy’de de Mürefte’de de bir anıtın, kitabenin bulunmaması büyük bir eksiklik. Bu eksikliği gidermek için yerel yönetimlerin ve Şarköy kaymakamlığın ivedi davranması gerek. Tarihini, kahramanlıklarını bilmeyen toplumların özgürlük ve bağımsızlıklarını koruması olanaksızlaşır.

Şarköy’ün en işlek caddesinin adı “Atatürk Cadde”. Bundan ne anlaşılıyor? “Atatürk, cadde olmuş.” anlamı çıkmıyor mu bu adlandırmadan? Bu caddenin adının yanlış yazıldığını varsayıp birkaç cadde adına daha baktık. Sarıca Paşa Cadde, Dumlupınar Cadde, Mustafa Kemal Cadde, Namık Kemal Cadde, Arif Hikmet Cadde… Sokak adları da benzer biçimde. Epey zamandır ilgimi çekti bu yanlışlık, anlamsızlık, dil kurallarına aykırılık. Şarköy Belediye başkanıyla görüşmek istedim. Görüşemedim. Bu yazdan önceki son üç yılda bu yanlışın düzeltilmesi için başkanla görüşemeyince özel kalem müdürüne sorunu anlatıp düzeltilmesini istedim. Telefon numaramı verdim, geri dönerler diye. Ne yazık ne bana geri dönüş yapan oldu ne de caddelerin adları düzeltildi.

Cadde ve sokak adları belirtisiz ad tamlaması biçiminde kurulur. “Atatürk Caddesi, Namık Kemal Caddesi, Dumlupınar Caddesi, Yonca Sokağı, Ali Düzgün Sokağı…” gibi.

Bazı cadde ve sokak adları sıfat tamlaması biçiminde oluşturulmakta. Bu adların sonlarındaki iyelik eki “-(s)i” kullanılmaz. Örneğin; 2. Cadde, 27 Sokak… gibi.  

Özal dönemindeki Amerikancılık sevdasıyla cadde ve sokak adlarındaki bu düzen değiştirildi. Cadde ve sokak adlarını Amerikancaya uydurmak için belirtisiz ad tamlaması biçiminde oluşmaları değiştirilerek anlamsız bir duruma getirildi. “Atatürk Cadde, Mevsim Sokak…” gibi. Daha sonra bu anlamsızlık ve yapısal bozukluk fark edilerek birçok kentin cadde ve sokak adları doğru olarak yazıldı. Bu konuda İçişleri Bakanlığının değişik zamanlarda çıkardığı genelgeler de var. Bu konuda en önemli kaynak TDK ve Dil Derneği’nin çıkardığı Yazım kılavuzlarıdır.

Cadde ve sokak adlarındaki bu özensizlik, vurdumduymazlık anlaşılır gibi değil. Oysa Atatürk’ün en büyük devrimlerinden biri Dil Devrimi’dir. Atatürk’e bağlılığında şüphe etmediğimiz Şarköy halkına Dil Devrimi doğrultusunda yazım anlayışıyla hizmet etmemek haksızlıktır.

Şarköy Belediyesi’nin cadde ve sokak adlarını Kemalist bir anlayışa uygun olarak dil kurallara uygun bir biçime getirmesi en büyük dileğimiz.

                                                                                   Adil Hacıömeroğlu

                                                                                    19 Ağustos 2020