TÜRKÇEMİZ, HER ŞEYİMİZ

Bir ulusun anadili, onu sonsuza dek var eden öğelerin başlıcası. Dil yok olunca ulus da ortadan kalkıyor. Demek ki ulusumuzu sonsuza dek var edecek olan şey, dilimiz. Bu nedenle anadilimizi doğru kullanmak, çocuklarımıza bunu doğru öğretmek hepimizin görevi. Özellikle çocukluk döneminde anadilin incelikleri, kuralları, güzellikleri belleklere oya gibi işlenmeli.

Çocuklar, konuşmaya başlamadan önce dilin kurallarını öğrenmeye başlar. İşittiği her sesi, sözcüğü, tümceyi belleğine kaydeder silinmemek üzere. Büyükleri yanında konuşurken anadilin kurallarını algılayıp içselleştirir.

Bebeklik döneminden başlayarak sözcüklerin anlamları minik beyinlerde yerini alır. Önce varlıkları anlatan sözcükler öğrenilir. Bunu yamak için de “ne” sorusunu sora yanındaki herkese. Böylece varlıkları tanır küçük çocuk.

Zamanla varlıklar arasındaki ilişkiyi ve onların işlevlerini öğrenir. Bu iş için de “neden” sorusu imdadına yetişir. Önce sözcüklerle başlayan konuşma, çok geçmeden tümcelere dönüşür. Çocukların kurdukları tümceler, yapısal ve anlamsal olarak dil kurallarına uygundur. Çocukların tümcelerinde anlatım bozukluğu çok az görülür. Çünkü onların bellekleri henüz dış etkilerle kirlenmemiştir. Bu nedenle çocuk, duyup düşündüklerini yalın ve açık bir biçimde dile getirir. Bir şeyi anlatırken sapa yollara sapmaz, sözü dolandırmaz, ağdalı konuşmadan uzak durur.

Çocuklar; somut düşünür, somutu kolay kavrar. Bu nedenle onlarla konuşan büyükleri bu gerçeğe uygun davranmalı. Onlara anlatılan soyut kavram ve olayları belleklerinde somutlaştırarak anlamaya çalışır. Bu davranışlarıyla onları somutlama ustası sayabiliriz.

Somut düşünen çocukların belleklerini bulanıklaştıran, düşünsel kurgularını bozan, anladıklarını karmakarışık duruma getiren büyükleri.

Bazı anneler, babalar, dedeler, nineler, ağabeyler, ablalar, amcalar, dayılar, halalar, teyzeler sesleniş sözcükleri ve konuşmalarıyla çocukların algılamalarını karıştırırlar. Aile büyüklerinin bazları, çocuğuna seslenirken: “Hadi annem, ye bunu!”, “Babacığım, ne zaman uyuyacaksın?”, “Dedeciğim, dondurma yemeye gidelim mi?”, “Bunu yapma ninem!” biçiminde seslenme tümceleriyle karşılaşır çocuk. Bu tür seslenişler yüzünden aile içindeki roller karışır. Çocuk, kendisine: “Annem, anneciğim…” diye seslenilince annesinin kim olduğu konusunda şaşırır. “Acaba ben, annemin annesi miyim?” der kendi kendine. Bu da onda kafa karışıklığına neden olur. Bu tür tümceleri kurmaktan sakınmalı.

Biz büyükler; çocukların annesi, babası, dedesi, ninesi, amcası, dayısı, halası, teyzesi, ablası, ağabeyi değiliz. Bu nedenle onlara adları ve önadlarıyla seslenilmeli. Bu yolla onların kafa karışıklıklarını önlemeli. Böylece çocuk, aile içindeki büyüklerini ve de çevresindeki kişileri somut olarak sosyal yaşamında konumlandırabilsin.

Kimi zaman alışkanlıktan, bazı yörelerdeki geleneksel söyleyişten, kimi zaman da çocuğa karşı incelik, alçakgönüllülük göstermek için aile içi rolleri ters çeviren seslenişler yapılmakta. Çocukların somut düşünme gerçeğini göz önünde tutarak bu seslenişlerde vazgeçmeli, onun belleğini karıştırmamak için.

Türkçemiz her şeyimiz, varlık nedenimiz... Bu nedenle anadilimizi çocuklarımıza ana sütü kadar temiz bir biçimde öğretmek hepimizin görevi. Bu görev, savsaklanmaya gelmez. Çünkü ulusun sürekliliği söz konusu…

                                                                  Adil Hacıömeroğlu

                                                                  3 Eylül 2024