TOHUMUN TOPRAĞA DÜŞTÜĞÜ AY (Pazar Yazıları)

Bugün 1 Ekim Pazar… Sağanak yağışlı bir güne uyandık. Yağmur, arada bir dinmekte. Bu ara vermeler, kısa sürelerle olmakta. Bulutlar, kısa süre dinlendikten sonra yeniden bırakmakta damlalarını toprağa. Toprak günlerdir bu anı beklemekteydi. Yaz kuraklığında kavrulup çatlayan toprak, yağmur yüklü bulutları gurbetten dönecek bir sevgili gibi bekledi. Sonunda geldi beklenen sevgili. Hem de ekimin ilk gününde.

Yağmurla hava sıcaklığı birkaç derece düştü. Hafif bir serinlik bile yaz boyunca sıcaktan bunalan bedenleri rahatlatıp ruhları ferahlattı. Yağmurun dindiği aralarda kırlangıçlar ivedilikle yuvalarından çıkıp günlük nafakalarını çıkarmaya çalıştılar çığlık çığlığa havada dört dönerek.

Sabahleyin bir ara çiselemeye başladı yağmur. Fırsat bu fırsat deyip attım kendimi sokağa. Gidip sokak simidiyle birkaç şey daha aldım. Yavaş yavaş gidip ivedilik göstermeden geri döndüm. Hafifçe ıslandım çocukluğumda olduğu gibi. Çiseleri tenimle buluşturdum. Güz yağmuruyla tıpkı toprak ana gibi tam olarak yıkanmak isterdim, ama olmadı.

Kahvaltıda sokak simidi, eski kaşar ve demli çay… Nasıl bir lezzettir bu?

Simit, asker yiyeceği Osmanlıda... Kolay yapılan ve her durumda tüketilen bir yiyecek. Sefere giden ordunun her öğünde durup yemek yemesi olanaksız. Binlerce kişi duracak, aşçılar da yemek pişirip dağıtacak. Bu epey zor iş. Ordunun yürüyüşünü de aksatır doğal olarak. Öğleyin ya da ara öğünlerde torbalar simitle doldurulup yürüyen askere dağıtılırdı. Asker de lezzetli, taze simitlerle öğünü geçiştirirdi. Akşam olunca ordu konaklar, kazanlara yemekler vurulur. Tatlısı, acısı, ekşisiyle yemekler pişirilirdi. Akşam yemeği bir nevi yorgunluğu alan toydu. Daha sonraları simit, halka mal olup tüm yurtta yaygınlaşarak vazgeçilmez bir lezzet oldu.

“Ekim” sözcüğü, “ek-“ eyleminden türemiş. Bu ayda ekinler ekildiği için adına “ekim” demiş uz düşünüşlü atalarımız. Önceden sürülen tarlalara buğdayın ekildiği aydır ekim.

Buğday, dünyada insanın beslenmesi için en çok tüketilen dört besinden biri (Diğerleri pirinç, mısır ve patates). Özellikle yaşadığımız coğrafyada ana besin kaynağı. Neler neler yaparız buğdaydan. Buğdayın olmadığı soframız yok gibi. Buğdaydan yapılan temel besin maddesi ise ekmek… Ekmek, toplumumuzun kutsallarındandır. Yere düşürülmez. Üstüne basılmaz. İsraf edilmez. Hele ekmeğe ihanet etmek, en büyük ayıp ve günah.

İnsanoğlu, buğday tohumunu ilk kez toprağa Anadolu’da, Göbeklitepe’de attı. İlk ekmek de doğaldır ki burada yapıldı. Dolayısıyla ilk ekmek pişirme fırınları da Anadolu’da oluşturuldu. Buğdaydan yapılan en lezzetli tatlılardan biri olan baklavanın anavatanı da Batı Asya… Türlü türlü börekleri de yapan atalarımız… Saç üzerinde pişen gözlemeler de Türk kadının buluşu. Sabahleyin keyifle yediğimiz simitler de ilk kez toprağımıza düşen buğday tanesinin ürünü….

Çiftçimiz; yağmur çamur demeden, mazotun, gübrenin, tohumun pahalılığına aldırmadan tarlasını ekecek bu ay. Güz geçecek kış gelecek kar yağışının olması için ellerini göğe açacak. Aylarca bekleyecek tohum toprak altında. Baharla ısınan toprak, can verecek kupkuru buğday tanesine. Ovalar capcanlı yeşile kesecek. Bahar yağmurlarıyla boy atacak ekinler. Başakların içi dolacak. Yaz başlarken yeşil sarıya dönecek. Hasat zamanı, toprak ana çocuklarına buğdayı sunacak tükenmez bir cömertlikle. O buğdaylar aşımız, ekmeğimiz olacak bir yıl boyunca. Tarlaların bereketi, çiftçinin geçimini sağlarken insanların da beslenmesine yardımcı olacak.

Ekim ayında toprağa ekilen buğday hem toprağın hem de çiftçinin sabrıyla un olup sofralara gelmekte. Sabır olmadan üretim olur mu?  

Aslında buğdayın öyküsü; bir insanlık, uygarlık öyküsü. İnsanların doğadaki varlığının, çoğalmasının öyküsüdür buğday. İnsanın ateşin bulunması ve yerleşik yaşama geçmesiyle başlayan büyük bir öykünün yaşam serüvenidir buğday tanesinin toprakla buluşması.

Ekim ayımız bereketli olsun. Çiftçimizin yüzü gülsün, insanımızın karnı doysun.

                                                                       Adil Hacıömeroğlu

                                                                       1 Ekim 2023